Dyslexie
"Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau."
Hardnekkigheid is hierbij een belangrijk kenmerk van dyslexie, niet alleen bij het leren lezen en spellen, maar ook bij het snel en vlot kunnen lezen.
Niet ieder kind met leesproblemen heeft dyslexie. Scholen werken met een protocol dyslexie en signaleren vanaf groep 2 aan de hand van signaleringtoetsen en observaties. Wanneer er zorgen zijn omtrent de ont wikkeling op het gebied van het (voorbereidend) lezen en schrijven wordt er extra begeleiding en hulp verleend volgens het protocol. Is er ondanks deze extra hulp toch geen vooruitgang aan het eind van groep 3 dan kan er sprake zijn van dyslexie en is het raadzaam een dyslexie onderzoek te laten verrichten door school (als dat mogelijk is) of door een extern deskundige.
Het fonologisch of fonemisch bewustzijn is een voorwaarde om te leren spellen en lezen.
Problemen met betrekking tot het fonemisch bewustzijn (bijvoorbeeld het herkennen van rijm) en letterkennis zijn voorspellers van latere lees en/of spelproblemen
Wat zijn de vroegtijdige voorspellers voor problemen met lezen en spelling. Wat kunnen wij in groep 1 en 2 al als belangrijke signalen zien:
• Moeite met woorden verdelen in lettergrepen.
• Moeite met herkennen en produceren van rijm.
• Moeite met het onderscheiden van fonemen als kleinste klankeenheden in woorden.
• Moeite met het benoemen van letters.
• Moeite met het schrijven van bijvoorbeeld de eigen naam.
• Minder interesse in 'schrijven' en 'lezen' dan leeftijdsgenootjes.
• Moeite met het onthouden van een willekeurige reeks, zoals dagen van de week, kleurennamen en namen van cijfers.
Wat betekent het voor een kind om de diagnose Dyslexie te krijgen?
Hoe wordt school ervaren? Er wordt vaak veel gekeken naar hoe het kind geholpen kan worden met pre-teaching, extra oefening, methodieken aanpassen, hulpmiddelen zoals software en andere ondersteuning zoals meer tijd, aangepaste opdrachten, aangepaste toetsen etc.
Wat zijn de stappen op sociaal – emotioneel gebied? Hoe ervaart een kind zijn of haar dyslexie? Hoe verloopt dan vervolgens de stap naar het VO? Het ene kind zal er minder moeite mee hebben dan het andere kind, maar er wordt veel minder aandacht aan besteedt dan aan de didactische hulpvragen. Het is een aandachtspunt binnen passendonderwijs.
Dyslexie is een ander ‘probleem’ in de onderbouw dan in de bovenbouw van het basisonderwijs… en ook anders dan op het VO.
In de onderbouw is het zeker ook de teleurstelling dat al die vriendjes zo veel makkelijker leren lezen dan jij. Waarom vindt jij het zo moeilijk? Je ervaart voor het eerst het gevoel ‘dom’ te zijn…. Wat niet zo is.
In de bovenbouw komen er die vakken bij die je eigenlijk wel goed kan maar doordat er zoveel leeswerk bij komt kijken lukt ook dat niet zo goed, zoals rekenen, begrijpend lezen en de vakken als biologie, aardrijkskunde en geschiedenis.
In het VO wordt er nog veel meer van je gevraagd zoals de talen, luisteren en notities maken, boekverslagen etc..
Dyslexie is een complex probleem en dan heb ik het nog niet over de co-morbiditeiten (in combinatie met andere stoornissen). Oftewel een probleem komt zelden alleen.
Dyslexie komt vaak voor in combinatie met andere leerstoornissen, zoals dyscalculie, met aandachtsstoornissen (ADHD), motorische stoornissen (DCD) en spraak-/taalstoornissen.
Bij al deze stoornissen is er net als bij dyslexie sprake van een probleem met de informatieverwerking in de hersenen.
Soms hebben kinderen met dyslexie ook problemen met het onthouden van talige informatie en met het verwerken van talige informatie. Bij veel kinderen met dyslexie zien wij dat zij grote moeite hebben hun werk te structureren en plannen. Vergeetachtig zijn en moeite hebben met het maken van aantekeningen en luisteren tegelijk. Uit recent onderzoek in Amerika van Tracey Alloway is gebleken dat er ook een grote link is tussen een onvoldoende functionerend werkgeheugen en dyslexie.
Smartonderwijs geeft workshops, lezingen en cursussen over Dyslexie.
Een onderdeel hiervan kan ook het signaleren van ernstige leesproblemen (dyslexie?) zijn en het doen van een diagnosticerend leesonderzoek. Hoe analyseer je de lees- en spellingtoetsen? Wat zie je, wat en hoe observeer je met lezen en spellen en wat is dan vervolgens de hulpvraag van het kind?
Maar ook…hoe werken we aan de (intrinsieke)leesmotivatie? Hoe wordt lezen weer leuk of hoe blijft lezen leuk?
Op dit moment zijn de leerlingen in het Pro en VO met een leesniveau van groep 4 a 5 basisonderwijs een grote zorg.
Er is veel literatuur over dyslexie te vinden.
Enkele tips:
Dyslexie en dyscalculie- A.J.J.M. Ruijssenaars
Leesproblemen en dyslexie- Van der Leij
Dyslexie: werk in uitvoering (TIB Tools) – Mieke Urff
Dyslexie survivalgids voor kinderen – Annemie de Bondt
De gave van dyslexie- Ronald Davis, Eldon Braun
Dyslexie in de brugklas – Henk van Goor
Ik heet niet b(d)om – Anny Cooreman, Marleen Bringmans
Dyslexie de baas- Caroline Poleij, Yvonne Stikkelbroek
Dyslectische kinderen leren lezen- Anneke Smits, Tom Braams
Kinderen met dyslexie- Tom Braams
Hardnekkige spellingfouten- Ria Kleijnen
Ik heb dyslexie, nou en!- Ilonka de Groot
Mjin kind heeft dyslexie- Martine Ceyssens
De dyslexie hulpwaaier van Pica- Marjolein Naaktgeboren, Sonja Prins
Niet ieder kind met leesproblemen heeft dyslexie. Scholen werken met een protocol dyslexie en signaleren vanaf groep 2 aan de hand van signaleringtoetsen en observaties. Wanneer er zorgen zijn omtrent de ont wikkeling op het gebied van het (voorbereidend) lezen en schrijven wordt er extra begeleiding en hulp verleend volgens het protocol. Is er ondanks deze extra hulp toch geen vooruitgang aan het eind van groep 3 dan kan er sprake zijn van dyslexie en is het raadzaam een dyslexie onderzoek te laten verrichten door school (als dat mogelijk is) of door een extern deskundige.
Het fonologisch of fonemisch bewustzijn is een voorwaarde om te leren spellen en lezen.
Problemen met betrekking tot het fonemisch bewustzijn (bijvoorbeeld het herkennen van rijm) en letterkennis zijn voorspellers van latere lees en/of spelproblemen
Wat zijn de vroegtijdige voorspellers voor problemen met lezen en spelling. Wat kunnen wij in groep 1 en 2 al als belangrijke signalen zien:
• Moeite met woorden verdelen in lettergrepen.
• Moeite met herkennen en produceren van rijm.
• Moeite met het onderscheiden van fonemen als kleinste klankeenheden in woorden.
• Moeite met het benoemen van letters.
• Moeite met het schrijven van bijvoorbeeld de eigen naam.
• Minder interesse in 'schrijven' en 'lezen' dan leeftijdsgenootjes.
• Moeite met het onthouden van een willekeurige reeks, zoals dagen van de week, kleurennamen en namen van cijfers.
Wat betekent het voor een kind om de diagnose Dyslexie te krijgen?
Hoe wordt school ervaren? Er wordt vaak veel gekeken naar hoe het kind geholpen kan worden met pre-teaching, extra oefening, methodieken aanpassen, hulpmiddelen zoals software en andere ondersteuning zoals meer tijd, aangepaste opdrachten, aangepaste toetsen etc.
Wat zijn de stappen op sociaal – emotioneel gebied? Hoe ervaart een kind zijn of haar dyslexie? Hoe verloopt dan vervolgens de stap naar het VO? Het ene kind zal er minder moeite mee hebben dan het andere kind, maar er wordt veel minder aandacht aan besteedt dan aan de didactische hulpvragen. Het is een aandachtspunt binnen passendonderwijs.
Dyslexie is een ander ‘probleem’ in de onderbouw dan in de bovenbouw van het basisonderwijs… en ook anders dan op het VO.
In de onderbouw is het zeker ook de teleurstelling dat al die vriendjes zo veel makkelijker leren lezen dan jij. Waarom vindt jij het zo moeilijk? Je ervaart voor het eerst het gevoel ‘dom’ te zijn…. Wat niet zo is.
In de bovenbouw komen er die vakken bij die je eigenlijk wel goed kan maar doordat er zoveel leeswerk bij komt kijken lukt ook dat niet zo goed, zoals rekenen, begrijpend lezen en de vakken als biologie, aardrijkskunde en geschiedenis.
In het VO wordt er nog veel meer van je gevraagd zoals de talen, luisteren en notities maken, boekverslagen etc..
Dyslexie is een complex probleem en dan heb ik het nog niet over de co-morbiditeiten (in combinatie met andere stoornissen). Oftewel een probleem komt zelden alleen.
Dyslexie komt vaak voor in combinatie met andere leerstoornissen, zoals dyscalculie, met aandachtsstoornissen (ADHD), motorische stoornissen (DCD) en spraak-/taalstoornissen.
Bij al deze stoornissen is er net als bij dyslexie sprake van een probleem met de informatieverwerking in de hersenen.
Soms hebben kinderen met dyslexie ook problemen met het onthouden van talige informatie en met het verwerken van talige informatie. Bij veel kinderen met dyslexie zien wij dat zij grote moeite hebben hun werk te structureren en plannen. Vergeetachtig zijn en moeite hebben met het maken van aantekeningen en luisteren tegelijk. Uit recent onderzoek in Amerika van Tracey Alloway is gebleken dat er ook een grote link is tussen een onvoldoende functionerend werkgeheugen en dyslexie.
Smartonderwijs geeft workshops, lezingen en cursussen over Dyslexie.
Een onderdeel hiervan kan ook het signaleren van ernstige leesproblemen (dyslexie?) zijn en het doen van een diagnosticerend leesonderzoek. Hoe analyseer je de lees- en spellingtoetsen? Wat zie je, wat en hoe observeer je met lezen en spellen en wat is dan vervolgens de hulpvraag van het kind?
Maar ook…hoe werken we aan de (intrinsieke)leesmotivatie? Hoe wordt lezen weer leuk of hoe blijft lezen leuk?
Op dit moment zijn de leerlingen in het Pro en VO met een leesniveau van groep 4 a 5 basisonderwijs een grote zorg.
Er is veel literatuur over dyslexie te vinden.
Enkele tips:
Dyslexie en dyscalculie- A.J.J.M. Ruijssenaars
Leesproblemen en dyslexie- Van der Leij
Dyslexie: werk in uitvoering (TIB Tools) – Mieke Urff
Dyslexie survivalgids voor kinderen – Annemie de Bondt
De gave van dyslexie- Ronald Davis, Eldon Braun
Dyslexie in de brugklas – Henk van Goor
Ik heet niet b(d)om – Anny Cooreman, Marleen Bringmans
Dyslexie de baas- Caroline Poleij, Yvonne Stikkelbroek
Dyslectische kinderen leren lezen- Anneke Smits, Tom Braams
Kinderen met dyslexie- Tom Braams
Hardnekkige spellingfouten- Ria Kleijnen
Ik heb dyslexie, nou en!- Ilonka de Groot
Mjin kind heeft dyslexie- Martine Ceyssens
De dyslexie hulpwaaier van Pica- Marjolein Naaktgeboren, Sonja Prins