06 460 74 116
    SMARTonderwijs
    • Home
      • SMART thinking
      • Samenwerkingen
      • Contact >
        • Disclaimer
        • klachtenregeling
        • Privacy
    • De boeken!
      • Recensies boeken
    • Communicatiekaarten
    • Scholingsaanbod
      • Online scholingsdagen
      • Webinars
      • Online Masterclass aanbod
      • Opties scholing over TOS
    • Artikelen
      • Blog
    • LINKS en downloads
      • HAND-OUT Deelnemers
      • SMARTlinks en filmpjes

    Smartonderwijs Blogs

    Ernstige leesproblemen in het VO, Laaggeleterdheid.

    3/12/2017

    3 Comments

     
    Foto
    Bij de begeleiding van leerlingen in het VO kom ik helaas steeds vaker leerlingen tegen die de basisschool verlaten met een te grote leesachterstand. Ik heb het daarbij over leerlingen in het VO die een leesachterstand hebben van 2 jaar of meer en waarbij het technisch leesniveau niet hoger is dan het niveau van leerlingen in groep 5. Deze groep leerlingen zonder dyslexie diagnose, maar wel met een enorme leesproblematiek kom ik tegen op het VMBO-LWOO en in het praktijk onderwijs. Het betreft niet per definitie leerlingen met een lage cognitie, het zijn veelal leerlingen met een gemiddelde- of laag gemiddelde intelligentie. Leerlingen die mede door het lage leesniveau niet verder komen dan praktijkonderwijs of VMBO –LWOO of de basisberoepsgerichte leerweg van het VMBO. Zij gaan vaak naar een lager onderwijsniveau door hun grote technische leesachterstand.
    Leerlingen die grote problemen ervaren met betrekking tot het technisch lezen zullen over het algemeen ook met het begrijpend lezen en met het rekenen lager scoren. Het begrijpend lezen op Cito-toetsen en de vele redactie sommen in de (Cito) rekentoetsen vragen om een bepaalde technische leesvaardigheid. Leerlingen met een diagnose ‘dyslexie’ gaan over het algemeen met dispenserende en compenserende hulp naar het VO. Zij krijgen dan de hulp die aangeboden wordt vanuit het dyslexieprotocol in het VO en volgen met die hulp het onderwijsniveau dat het beste bij ze past. De vraag die opborrelt is: wat maakt dat er een dergelijke grote groep met een grote leesachterstand doorstroomt naar het VO? Is er bij deze leerlingen tijdens de basisschool periode verder onderzoek verricht? Is er sprake van een andere onderliggende problematiek die deze leerlingen belemmert in het leesproces? Zijn er geen zorgelijke Cito scores geweest die verder onderzoek wenselijk maakten? Wat is de oorzaak van deze zorgelijke stroom leerlingen naar het VO?

    Deze leerlingen met ernstige leesproblemen zullen in het vervolgonderwijs en in de maatschappij tegen veel obstakels aanlopen door een leesachterstand van twee jaar of meer. Bij de overstap naar het VO betekent dit dat de eerste problemen vanaf dag 1 ontstaan bij het lezen van de schoolboeken in het VO. Door de grote technische leesachterstand is ook de (lees)woordenschat onvoldoende en zijn er naast de problemen met het technisch lezen ook problemen met het begrijpen van de teksten die zij moeten lezen.


    Ongeveer 10% van de leerlingen heeft bij het verlaten van de basisschool het oude AVI-9 niveau (M7) niet gehaald. 

    Nederland telt 1,3 miljoen laaggeletterden of zogenaamde functioneel analfabeten(7,9% van de bevolking); dit houdt in dat men weliswaar in staat is bijvoorbeeld de eigen naam te schrijven en/of om losse woorden te lezen, maar niet om een langere tekst dusdanig snel en correct te lezen dat men deze ook daadwerkelijk begrijpt. Het aantal mensen dat functioneel analfabeet is wordt vaak onderschat. Zelfs onder jongeren komt functioneel analfabetisme nog veelvuldig voor. Zo lees ik op het internet dat 10 procent van de 15-jarigen door een niet-gepubliceerd Cito-rapport als zwakke lezer wordt bestempeld. In april 2006 bracht de onderwijsinspectie een rapport uit waaruit bleek dat 25 procent van de basisschoolleerlingen groep 8 verlaat met een leesachterstand van twee jaar. Dit is zorgelijk, want wat doet dit met de leesmotivatie en wat betekent dit dan voor het schoolsucces?
    Op de website van het Expertise Centrum Nederlands (Les in Taal, kennisplatform taaldidactiek) staat het volgende:
    ‘In het algemeen omschrijven we het begrip ‘geletterdheid’ als het vermogen om te lezen en te schrijven. We spreken van ‘functionele geletterdheid’ om te benadrukken dat het om kennis en vaardigheden gaat die noodzakelijk zijn om te functioneren in de maatschappelijke context: een geletterde samenleving die hoge eisen stelt aan schriftelijke communicatie en schriftelijke informatieverwerking. Doel van het (basis)onderwijs is onder meer dat leerlingen een bepaald niveau van functionele geletterdheid bereiken. Dat wil zeggen dat ze in staat moeten zijn geschreven taal te hanteren in alle voorkomende maatschappelijke situaties. Ze moeten in staat zijn verkeersborden juist te interpreteren, een spoorboekje te gebruiken, ondertiteling op de televisie te begrijpen, een handleiding te lezen, enzovoort. Om te bepalen of in het basisonderwijs een voldoende niveau van functionele geletterdheid is bereikt, wordt vaak de decodeervaardigheid (technisch lezen) als indicator gebruikt. Ongeveer 10% van de leerlingen heeft bij het verlaten van de basisschool het oude AVI-9 niveau (M7) niet gehaald. Zij lopen het risico functioneel analfabeet te worden’.

    Een kind dat 15 minuten per dag leest, leest 55 keer zo veel woorden per jaar dan een kind dat 5 minuten per dag leest.

    • 13,8% van de 15-jarige leerlingen in Nederland heeft grote moeite met het begrijpen van hun schoolboeken, omdat deze leerlingen laaggeletterd zijn.
    • Bijna 14% van alle kinderen in Nederland loopt het risico om op latere leeftijd onder de noemer ‘laaggeletterd’ te vallen.
    • Nederlandse 15-jarigen scoren, in vergelijking tot andere landen, zeer laag op de schaal van leesmotivatie.
    • 8% van de verschillen in de groei van woordenschat, beginnende leesvaardigheid en ontluikende geletterdheid kan verklaard worden door voorlezen (Bus et al., 1994).
    • Voor de leesopvoeding van kinderen is ouderbetrokkenheid belangrijk. Stalpers (2007) geeft aan dat de kans dat een kind uitgroeit tot lezer 5 keer zo groot wordt als ouders een actieve leesopvoeding voeren.
    • In het speciaal onderwijs bereiken leerlingen in groep 8 een niveau dat vergelijkbaar is met het niveau van begin groep 6 in het basisonderwijs (Inspectie van het Onderwijs, 2014).


    Motivatie ontstaat en wordt behouden door succeservaringen 

    ​
    Wij leven in een talige samenleving. Schoolsucces en met succes deelnemen aan de maatschappij is in grote mate afhankelijk van een voldoende technisch leesniveau en om dit te bereiken is leesmotivatie een belangrijke factor. De leesmotivatie van deze leerlingen is vaak ergens in het basisonderwijs al verdwenen en zonder leesmotivatie wordt er ook zo goed als niet meer gelezen. Het lezen wordt vaak zelfs vermeden. Leesmotivatie is het grote onderliggende probleem van deze forse leesachterstanden. Van deze leerlingen hoor ik ook schrijnende verhalen over hoe zij het lezen en het extra oefenen beleefd hebben op de basisschool. Er zal zeker aandacht moeten komen voor deze vorm van 'extra' aandacht. Kinderen gaan pas meer lezen en oefenen als het lezen als ‘leuk’ en ‘uitnodigend’ wordt ervaren. Het werkt over het algemeen erg demotiverend wanneer je in een apart leesgroepje een AVI boekje moet lezen dat voor jou wordt uitgekozen? En hoe ontmoedigend kan het dan zijn wanneer je dan ook deze boekjes thuis moet oefenen of saaie rijtjes met woorden moet lezen? Dit kan anders.
    Vraag is, hoe gaan deze leerlingen straks de maatschappij in? Woorden met drie of meer lettergrepen leveren grote problemen op. Onbekende woorden kunnen ze niet of met veel moeite lezen. Ze gaan nog meer raden of blijven hangen in het decoderen (spellen) en komen er niet uit. Teksten van de aangeboden schoolvakken worden niet of niet goed begrepen. De (lees-)woordenschat is mede daardoor zo enorm laag dat ook dit het tekstbegrip in de weg zit. Om een tekst te begrijpen zal er sprake moeten zijn van een tekstdekking van 95%. Dat is wat deze leerlingen met een technische leesachterstand van gemiddeld twee jaar niet halen. Aan het eind van de basisschool moeten de leerlingen een niveau van "functionele geletterdheid hebben" verworven. Met andere woorden, de leerlingen moeten in staat zijn geschreven taal te hanteren in de meest voorkomende maatschappelijke situaties.
    Op dit moment begeleid ik drie leerlingen van ongeveer 14 jaar. Na de eerste toetsen blijkt dat ze lezen op het niveau van (eind) groep 5 en zelfs dit is nog moeizaam. In de basisschool periode hebben ze al veel extra moeten oefenen met het AVI lezen en met Nieuwsbegrip. Dit motiveert nu zeker niet meer, met welke argumenten ik ook kom.
    Deze keer heb ik bij deze groep leerlingen even alle leesmethodieken overboord gegooid. Eerst moeten wij de leesmotivatie zien te ontwikkelen met een stukje cognitieve benadering. Deze leerlingen zijn ooit met enthousiasme gestart met het leren lezen. De teleurstelling dat het lezen niet lukte zoals bij de andere leerlingen zit diep. Het is zaak dat ik ga werken aan de bewustwording van de functionele geletterdheid en het belang hiervan. Mogelijk kan ik vanuit dit punt wat motivatie halen om opnieuw te starten op een manier die bij hen past. Hoe belangrijk is een voldoende leesvaardigheid op de stage die je zo graag wil doen, of als je naar het MBO wil? Deze leerlingen moet ik in ieder geval met de juiste oefeningen en materialen zien te enthousiasmeren. Uit gesprekken blijkt dat zij daar zelf ook ideeën over hebben en dat maakt dat er een kans op succes is. Vooral luisteren naar wat deze leerlingen aangeven als belemmering en waar hun belangstelling ligt en zo pakken wij dit samen op als team. Hoe kunnen deze leerlingen ook elkaar helpen? Het is een uitdaging die ik elke keer opnieuw met plezier aanga.
    Wilt u ook weten wat u op school voor deze leerlingen kan betekenen en welke aanpak de leesmotivatie kan bevorderen? Wilt u ook werken aan de leesmotivatie in het basisonderwijs of in het voortgezet onderwijs? Wilt u meer weten over dyslexie en over ernstige leesproblemen?. Wat werkt beter AVI lezen of BAVI lezen (Belevend AVI)? Wat kan interactief (voor) lezen betekenen voor de leesmotivatie? Hoe belangrijk is deze aanpak zelfs ook nog in het VO?
    Nieuwsgierig geworden? Deze problematiek breng ik met plezier en enthousiasme in uw team onder de aandacht. Deze zorg omtrent het leesonderwijs leg ik uit in een workshop of voorlichting en met de handvatten die ik u hierbij aanreik kunt u verder in de klas. Hoe bevordert u de leesmotivatie? Hoe kunnen wij met elkaar voorkomen dat zo'n grote groep leerlingen als 'functioneel analfabeten' straks de scholen verlaten met een laag zelfbeeld.
    3 Comments
    patricia hazemeijer link
    3/30/2017 01:54:36 pm

    Ik vind het zo fijn om te lezen hoe je bezig bent om t enthousiasme te vinden bij deze leerlingen. Het is schokkend te zien hoeveel kinderen moeite hebben met lezen. Zelfs de slimme kinderen. Maar ook de laaggeletterde volwassenen weggezet als kinderen met een beperking. Het is soms moeilijk om te ontdekken waar het probleem zit en ook wat er nog mogelijk is. Zelf heb ik twee jongens en werk ik als begeleider met een volwassene. De ene zoon van mij doet nu 5vwo en heeft een leesniveau van een kind uit groep 7 (kwamen we vorig jaar achter). Haalde op al zijn cito's op de basisschool steevast de maximale score. Je raad t al in 4vwo liep hij vast. Lichamelijke problemen en ook psychisch. Toch zette hij door en vond de kracht. Nu doet hij t jaar zonder al te veel ziektedagen en kan weer genieten. Je denkt hoe kan dat? We wilden hem laten begeleiden of af laten zaken. Niets van dat alles wil een puber. Zijn kracht is zo groot want hij doet t alleen op eigen kracht. Wonderlijk. Stiekem ken ik zijn geheim. Hij luistert wel naar mijn advies maar geeft dat niet toe en een vriendinnetje sinds de zomer doet wonderen dat geeft zoveel zelfvertrouwen en motivatie. Zo kan ik nog twee wonderlijke verhalen vertellen maar dat staat al op mijn eigen website beschreven.

    Reply
    Bernadette
    4/1/2017 10:13:54 am

    Bedankt voor je mooie reactie. Je mag trots zijn op je puberzoon. Ik begrijp je zorgen. Ik zal je website eens een bezoekje brengen en die speciale verhalen lezen. Leuk dat je reageerde! Dank je! Groetjes Bernadette

    Reply
    Peter link
    12/8/2022 01:45:21 pm

    U constateert vooral dat er sprake is van ernstige leesachterstand en lage leesmotivatie bij leerlingen. Het gaat altijd maar over "de leerlingen".
    Wat ik in dit soort artikelen mis, is de rol van de basisschoolleerkrachten. Vooral die uit de onderbouw. De didactische kwaliteiten van hen bij het leesonderwijs blijven voortdurend onderbelicht en zijn, zoals al jaren gepubliceerd in "De staat van het onderwijs", een grote factor als oorzaak van de leesproblematiek. Het wetenschappelijk onaannemelijk hoge percentage z.g. dyslecten, soms wel 10% per school, spreekt boekdelen.

    Reply



    Leave a Reply.

      Bernadette Sanders

      Met SMARTonderwijs wil ik hulp bieden aan die groep kinderen, die met hun problemen een weg proberen te vinden om zich staande te houden in het onderwijs en in onze 'verwachtingsvolle' maatschappij.

      Door scholing te verzorgen en handvatten te bieden aan leerkrachten en docenten teams hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan het 'passend onderwijs' waarin kinderen met een hulpvraag een plek moeten zien te vinden.

      Archief

      Maart 2018
      Januari 2018
      December 2017
      Maart 2017
      Januari 2017
      December 2016
      Oktober 2016
      September 2016
      Augustus 2016
      Juni 2016
      April 2016
      Maart 2016
      September 2015
      April 2015
      Maart 2015
      Februari 2015
      Januari 2015
      November 2014
      Oktober 2014
      September 2014
      Juni 2014
      Mei 2014
      April 2014
      Februari 2014
      Januari 2014
      Oktober 2013
      September 2013
      Augustus 2013
      Maart 2013

      Categorieën

      Alles
      ADD
      ADHD
      Agenda
      Autisme
      AVP
      Basisonderwijs
      Belemmering Schoolsucces
      Coaching
      Communicatie
      Communicatieve Redzaamheid
      Doelen
      Doelstellingen
      Dyscalculie
      Dyslexie
      Executieve Functies
      Externaliserend Problemen
      Faalangst
      Frustratie
      Gedrag
      Gedragsproblemen
      Huiswerk
      Huiswerkplanner
      Hulpvraag
      Instructie
      Internaliserende Problemen
      Kwetsbaarheid
      Leerkracht
      Leerling
      Leerlinggesprek
      Leerproblemen
      Magister
      Motivatie
      Negatieve Spiraal
      Onderpresteren
      Onderwijs
      Onderwijsprofessionals
      Ongewenst Gedrag
      Onmacht
      Onvermogen
      Organiseren
      Passendonderwijs
      PDD-nos
      Pesten
      Plannen
      Planner
      Puberbrein
      Pubers
      Rekenproblemen
      Schrijfmotorisch
      SMART
      Sociaal- Emotioneel
      Taalontwikkelingsstoornis
      Taalproblemen
      Taalstoornis
      Tablets
      TOS
      Voortgezet Onderwijs
      Welbevinden
      Werkgeheugen
      Werkhouding
      Zelfbeeld

    Over SMARTonderwijs


    Contact
    Aanbod
    Lid  NVO
    Geregistreerd bij Registerleraar.nl als aanbieder.
    CRKBO geregistreerd docent

    Smart-Thinking
    Algemene voorwaarden
    ​Klachtenregeling
    ​Privacyverklaring

    Disclaimer
    ​


    SMARTPages


    SMARTlinks
    Samenwerkingen
    Artikelen 
    ​Downloads
    Scholingsaanbod
    Consultaties
    SmartThinking
    Communicatiekaarten
    Boeken
    Recensies boeken
    Deelnemers Hand-out
    ​Home




    ​ 
    ​

    Als leren niet vanzelf gaat ...
    Foto
    Foto
    Foto
    Foto
    Foto
    Photo used under Creative Commons from Ministère du Travail, de l'Emploi et de la santé
    Back to top