Wie durft zich kwetsbaar op te stellen? Wat betekent dat.'...je kwetsbaar opstellen'?
Het betekent dat je jezelf bloot durf te geven, je durft je al handelend onzeker te voelen.
Hoe moeilijk is het dan om in jezelf te blijven geloven?
Kwetsbaar zijn wij vooral in de communicatie. In de communicatie met en naar anderen.
Wanneer kunnen wij ons kwetsbaar voelen in de communicatie?
- Wanneer je niet goed weet hoe je je gevoelens moet verwoorden.
- Wanneer je boos of verdrietig bent.
- Wanneer je voor een groep mensen spreekt.
- Wanneer je jezelf moet uitdrukken in een andere taal en dit graag goed wil doen.
- Wanneer je jezelf moet voorstellen in een ‘voorstelrondje’.
- Wanneer je gekwetst of boos bent.
- Wanneer je niet op woorden kan komen.
- Wanneer je stottert.
- Wanneer je iets moet vertellen waar je je voor schaamt.
- Wanneer je met mensen spreekt die je nog nooit gesproken hebt.
En zo zijn er nog tientallen momenten die je mogelijk ook zelf kan bedenken.
- Niet dom zijn, maar je dom voelen…..Wie herkent niet dat gevoel als je iets aan het vertellen bent, bijvoorbeeld tijdens een uitleg en je kan niet op een belangrijk woord komen. Wie hakkelt en stottert niet af en toe?
- Wie heeft zich nog nooit kwetsbaar of onzeker gevoeld tijdens een vergadering, wanneer je iets gevraagd wordt of wanneer je een mening moet geven of een stelling of idee moet verdedigen?
- Wie voelt zich niet stuntelig in een andere taal wanneer je heel graag iets wil verwoorden en dat graag perfect doet?
- Wie voelt de adrenaline stromen in een voorstelrondje en weet dat je zo aan de beurt bent en dan moet jij vertellen wie je bent?
Misschien herken je een of meer van deze punten. Misschien herken je dan de kwetsbaarheid en de onzekerheid. Wie vindt het geen probleem om zich kwetsbaar op te stellen in de communicatie? Wie durft daarin geheel zichzelf te zijn en alle verwachtingen die er zijn aan de kant te schuiven? Velen onder ons hebben hier last van.
Wij zijn net terug van een vakantie op Corfu en in ons favoriete restaurantje werd elke avond door de eigenaar gevraagd wat wij die dag gedaan hadden. Ik kan op de een of andere manier de ingewikkelde plaatsnamen niet onthouden. Wij zagen ook zoveel. Wat voelde ik mij dom als ik het niet kon vertellen, maar wij vertelden wel met handen en voeten wat wij gedaan hadden. Ik vond een oplossing… de avonden erop namen wij het boekje mee van Corfu en de kleine landkaart. Zo kwamen wij verder.
Wat maakt dat wij ons niet meer kwetsbaar durven opstellen.... ?? Is het schaamte, een gevoel van we doen het toch niet goed genoeg? Is het angst voor kritiek, angst om uitgelachen te worden, om fouten te maken? Zijn wij bang om ons minderwaardig te voelen?
Nu heb ik het in bovenstaande vooral over volwassenen. Maar hoe zit het met kinderen en dan ook vooral kinderen met leer- en gedragsproblemen? Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis en ander leer- en gedragsproblemen moeten zich wel kwetsbaar opstellen, elke dag weer… er is altijd wel een verwachting om aan te voldoen. Wat moedig!!!
Vaak wordt je in je jeugd opgezadeld met schaamte. Dit gebeurt onbewust en ook al erg jong. Hoe makkelijk is het om te verbeteren i.p.v. complimentjes te geven. Hoe vlug zien wij ongewenst handelen ipv de nadruk te leggen op gewenst gedrag.
Dit doen wij ook in de communicatie naar kinderen. Hoe vaak wordt er in haast gezegd:
- “ik heb nu geen tijd” , “ik begrijp je niet”, “praat eens duidelijker”,
- “praat wat harder, zo kan niemand je verstaan”….
- Zinnen die in de grammatica bij jonge kinderen niet goed zijn worden vaak aangegeven als ‘fout’ en dan wordt er gezegd hoe ze het wel moeten zeggen.
Allemaal goed bedoelde handelingen en reacties die helaas de onzekerheid vergroten en dus de schaamte…..
Natuurlijk kan deze benadering ook anders:
- “kan je het nog een keer vertellen, ik heb niet goed geluisterd”
- Als een kind uit onzekerheid in de klas zacht praat, dan kan je gewoon voor de rest van de groep (zonder opmerkingen) herhalen wat het kind zei. “ oh jij zei”…. of “jouw antwoord is ….”
- Zinnen die grammaticaal niet kloppen, of vervoegingen van woorden die niet juist zijn, herhaal je zonder duidelijk te verbeteren de zin of het woord op de juiste manier.
Een voorbeeld van mijn kleinzoon van 3 die af en toe prachtige uitspraken heeft. “Oma die vlieg is dood, hij levert niet meer” , mijn antwoord: “ja lieverd die ‘leeft’ niet meer”. (Waarbij ik lachend denk…. En hij levert ook niets meer)
Of zijn opmerking terwijl hij wijst naar een plekje op zijn arm…”oma ik ben onderstoken door een mug” , “goh heeft een mug jou gestoken?”
Kinderen mogen nooit bang worden om te spreken. Vaak ontstaat deze angst als jong. Laat kinderen zich vooral vrij voelen om fouten te maken. Het gevoel niet goed genoeg zijn, ontstaat juist in de jonge jaren van het kind. Leer ze om met vertrouwen te spreken. Te spreken tegen anderen, te spreken als ze iets uit willen leggen en neem gerust de tijd om er naar te luisteren en met de juiste vragen de bedoeling helder te krijgen. Laat niet merken dat je geen tijd hebt of kap het verhaal niet af . Maak ze bestand tegen deze schaamte door ze juist in de communicatie veel vertrouwen mee te geven.
Kinderen met leerproblemen, kinderen met TOS of kinderen met andere stoornissen zoals autisme hebben deze schaamte al op kleuterleeftijd flink opgebouwd. Ze worden niet begrepen of begrijpen zelf de aangeboden taal niet. Juist deze kinderen moeten wij bestand maken tegen dit gevoel van schaamte. Hoe geven wij ze wat zelfvertrouwen terug?
Deze kinderen moeten wij vooral het gevoel geven dat ze goed genoeg zijn ondanks hun ‘handicap’ die zij als een tekortkoming ervaren.
Maak van deze kinderen kleine tovenaars. Leer ze spreuken zoals ezelsbruggetjes en spreuken met positieve uitspraken over zichzelf (affirmatiekaartjes met kwaliteiten, beloningskaartjes, bijvoorbeeld de ‘Eigenwijsjes’) en geef ze handvatten en vooral begrip. Benader positief wat positief is en geef ze ruimte in de communicatie.
Schaamte is schadelijk voor elke ontwikkeling. Ontwikkeling in het leren op school en in de ontwikkeling als mens. Hoe kunnen wij onszelf laten zien? Hoe kunnen wij deel uitmaken van de maatschappij als we doodsbang zijn van schaamte voor wat anderen van ons zullen denken en omdat je je als kind niet goed genoeg voelt.
Kinderen met leerproblemen andere stoornissen vertonen dagelijks een dosis grote moed. Het zijn de kleine leeuwen in een arena. Lauwer ze juist daarom!
In het boek ‘De kracht van kwetsbaarheid’ van Brene Brown staat het volgende:
Schaamte leidt tot angst, angst leidt tot risicomijding en dit is funest voor de ontwikkeling van elk persoon, voor de motivatie en voor het presteren. Dus is een goed gevoel van eigenwaarde is van groot belang.
Tevens geeft ze aan dat iedereen schaamte voelt, want (schrijft ze) ‘mensen zonder schaamtegevoel zijn niet in staat tot empathie en het voelen van connectie…, maar niemand wil schaamte voelen, niemand wil denken ‘ik ben niet goed genoeg’.
Blijf dus vooral communiceren met deze kinderen. Laat vooral zien wat ze wel kunnen en maak ze weerbaar tegen schaamte. Vraag kinderen wanneer het niet gaat, vraag wat moeilijk is, wat zijn hun grote en kleine hindernissen? Welke twijfels hebben ze, wat hindert hen in hun communicatie, wat hindert hen in het begrijpen van taal?
Wanneer je deze kinderen vertrouwen geeft zal de schaamte verschrompelen en zullen ze minder kwetsbaar zijn. Kinderen moeten weten dat ze het waard zijn om lief te hebben en erbij te horen.
Kinderen die zich schamen en bang zijn, vertonen dit ook in hun gedrag. Vervolgens rekenen wij ze weer af op hun gedrag en zien we de achterliggende oorzaak niet.
Wat is hierin onze taak als volwassenen….?
Geef kinderen vertrouwen en laat hen in vertrouwen kwetsbaar durven te zijn zonder schaamte… Laat ze weten en voelen goed genoeg te zijn!
